Bażilika
tal-Madonna tal-Patroċinju
L-Ewwel Bażilika f'Għawdex
Il-Bażilika tal-Madonna tal-Patroċinju tinsab proprjament fil-qalba tar-raħal: f'Wied l-Għasri. L-hekk magħrufa l-Bażilika tal-Wied għandha storja antika u rikka u hi ta' importanza għall-kult Marjan u għar-reliġjożità Għasrija ta' missierijietna.
Il-bidu: Sa mis-snin bikrija tas-seklu 16 insibu kappella fil-kampanja ddedikata lil Madonna taħt it-titlu tat-Tlugħ fis-Sema tagħha. Kienet mibnija mill-familja Cini. Il-knisja preżenti hija t-tielet waħda li nbniet fuq din l-art. Maż-żmien ukoll ġiet mogħnija bid-dinjità ta' Bażilika Minuri u affiljata mal-Bażilika Papali ta' Santa Maria Maggiore. Din il-knisja serviet ukoll bħala knisja viċi-parrokkjali sakemm inbniet il-knisja l-ġdida.
Devozzjoni u komunità: Iktar minn sempliċi kappella tal-kampanja, din il-knisja hi ċentru importanti ta' kult Marjan. Iċ-ċelebrazzjoni Ewkaristika ssir kull nhar ta' Ħadd f'din il-knisja.
Festa: Fit-tieni Ħadd t'Ottubru. Il-festa tal-Patroċinju tal-Verġni Marija nsibuha l-ewwel fi Spanja, fejn, fuq talba tar-Re Filippu IV, il-Papa Alessandru VII b'digriet tat-28 ta' Lulju, 1656 ried li tkun ċelebrata l-Ħadd fuq il-festa tal-Qaddisin kollha bħala radd ta' ħajr lill-Madonna għall-ħarsien tagħha fuq il-pajjiż tul iż-żminijiet. Fl-1679 il-festa bdiet issir fl-artijiet kollha taħt il-ħakma ta' Spanja u fis-seklu 18 xterdet fl-Italja, minn fejn ġiet f'pajjiżna, u, f'Għawdex f'Wied l-Għasri, bejn l-1737 u l-1739, inbniet kappella dedikata lill-Patroċinju tal-Madonna: din il-kappella nbniet mill-ġdid fl-1754 u ġiet konsagrata mill-Isqof Labini. Din il-kappella ingħatat it-titlu ta' Bażilika (l-ewwel waħda f'Għawdex) u affiljata ma' Santa Maria Maggiore.
Quddies: Kull Ħadd
5pm (Xitwa)
6pm (Sajf)
u anke fl-Erbgħat Marjani
L-ewwel Bażilka f’Għawdex
Grazzi għall-ħidma ta’ ħabibu Fra Angelo Bonnici, Dun Tumas irnexxielu jgħaqqad il-knisja mal-Bażilka Papali ta’ Santa Maria Maggiore f’Ruma. It-titlu onorifiku ta’ bażilka minuri ngħatalha permezz ta' digriet uffiċjali tal-1768, u b’hekk saret l-eqdem bażilka f’Għawdex. Fil-bidu, il-knisja u r-raħal tal-Għasri kienu parti mill-ġurisdizzjoni ta’ Żebbuġ, iżda separaw wara l-1739. Il-knisja tal-Patroċinju ġiet ikkonsagrata mill-Isqof Vincenzo Labini fil-10 ta' Mejju 1789, u għal 161 sena baqgħet l-unika knisja fil-kampanja f’Għawdex li ġiet ikkonsagrata
Opra ta' Arti
Il-knisja fiha ħafna teżori artistiċi, fosthom pittura titulari attribwita lil Francesco Zahra, li turi lill-Madonna tipproteġi persuna mill-qabda ta’ Satana. L-artal ewlieni, magħmul mill-alabastru Għawdxi ta’ lewn id-deheb u l-aħmar, ġie mbierka fl-1789. Fost l-opri oħra hemm pittura tal-Ġisem ta’ Kristu mniżżel mis-Salib, u żewġ artali oħra ddedikati lil San Pawl u San Ġużepp.
Arkitettura
Il-faċċata tal-knisja tixbah lil dik ta’ San Publiju fl-istess lokalita, b’erba’ pilastri li jtellgħu entablatwa b’pediment trijangulari fuq. Tieqa ovali ċentrali tidħol dawl fil-knisja, li hija wkoll mgħottija b’koppla mingħajr fanal. L-intern, b’stil Barokk sempliċi, huwa mżejjen b'parvis spazjuż quddiem u veżtri spazjuża warajha.
Nota storika
Huwa interessanti li fl-1768, il-Vatikan tahielha t-titlu ta’ bażilka minuri, u b’hekk saret l-eqdem bażilka f’Għawdex u t-tielet l-eqdem f’Malta. Matul is-sekli, kien hemm diversi kappelli fuq dan is-sit. Sa mis-seklu 16, kappella fuq dan is-sit kienet diġà tinqeda bħala l-post ewlieni tal-qima Kristjana għaż-żona ta' Tal-Wied. L-ewwel kappella tmur lura għall-1530. Fil-Medju Evu, kien hemm raħal żgħir madwar il-knisja. Il-knisja preżenti hija t-tielet waħda mibnija fuq dan is-sit u tmur lura għall-1750. Il-ġebla tal-kantuniera tal-knisja attwali tqiegħdet fil-16 ta' Settembru 1737, u l-knisja ġiet imbierka fit-8 ta' Mejju 1739. Inbniet aktar biex tlaħħaq mad-domanda dejjem tikber, u reġgħet ġiet imbierka fit-5 ta’ Ottubru 1754 wara t-tlestija tax-xogħolijiet.
